کارکرد معاهدات قانون‌ساز در پرتو رویکرد قانون اساسی‌گرایی در حقوق بین‌الملل

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران

10.22066/cilamag.2024.710235

چکیده

معاهده در نظام حقوق بین‌الملل برخلاف قرارداد در حقوق داخلی می‌تواند منبع قواعد معاهداتی حقوق بین‌الملل باشد. اما مسئله آن است که آیا قواعد مندرج در معاهدات قانون‌ساز که به دنبال حمایت از ارزش‌ها یا منافع مشترک هستند، می‌توانند به‌عنوان قواعد کنوانسیونی برای تمام اعضای جامعة بین‌المللی الزام‌آور تلقی شوند؟ مقالة حاضر، این کارکرد معاهدات قانون‌ساز را در پرتو رویکرد قانون اساسی‌گرایی در حقوق بین‌الملل بررسی کرده است. در این رویکرد، پارادایم سنتی و افقی ناشی از برابری حاکمیت دولت‌ها به پارادایم عمودی و مبتنی بر قانون اساسی تغییر می‌کند؛ لذا فرض اصولی این است که به‌محض انعقاد معاهدة قانون‌ساز، نظم حقوقی که آن معاهده ایجاد کرده است، حیات مستقل خود را پیش می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Function of Law-Making Treaties in the Light of the Constitutionalism Approach in International Law

نویسنده [English]

  • Mahdi Haddadi
member of College of Farabi of the University of Tehran
چکیده [English]

In the international law system, a treaty can serve as a source of conventional rules of international law, unlike a contract in domestic law. The pivotal question that arises is: can the rules embedded in law-making treaties, designed to safeguard values or common interests, be deemed as binding convention rules for all members of the international community? This article explores this aspect of law-making treaties in the light of the constitutionalism approach in international law. In this approach, the traditional and horizontal paradigm, stemming from the equality of states, undergoes a transformation into a vertical paradigm grounded in the Constitution. Consequently, the underlying assumption posits that upon the conclusion of a law-making treaty, the legal order that it establishes, begins its autonomous existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Law-Making Treaty
  • Constitutionalism
  • Source of International Law
  • Common Values and Interests
  • International Community
  1. ـ کتاب

    1. الهویی نظری، حمید، حقوق بین‌الملل عمومی. تهران: نشر دادگستر، 1392.
    2. ایوانز، گراهام و جفری نونام، فرهنگ روابط بینالملل، ترجمه: حمیرا مشیرزاده و حسین شریفی طرازکوهی. تهران: نشر میزان، 1381.
    3. حدادی، مهدی، تحول در اجرای مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها. تهران، نشر دادگستر، 1390.
    4. شاکریان، شاهرخ، شناخت حقوق نرم در نظام حقوق بین‌الملل. تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1392.
    5. شریفی طرازکوهی، حسین، قواعد آمره و نظم حقوقی بینالمللی. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه، 1375.
    6. فرزانه، یوسف، انسانی‌شدن حقوق بین‌الملل با تأکید بر نظریة مسئولیت حمایت. تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1394.
    7. فلسفی، هدایت‌الله، سیر عقل در منظومة حقوق بین‌الملل، تهران، نشر نو، 1396.
    8. _____________، حقوق بین‌الملل معاهدات، تهران: انتشارات فرهنگ نشر نو، 1379.
    9. قاضی، ابوالفضل، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، جلد اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    10. کاسسه، آنتونیو، حقوق بین‌الملل در جهانی نامتحد، ترجمه: مرتضی کلانتری. تهران: انتشارات دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، 1370.

     

    ـ مقاله

    1. باقرزاده، رضوان و امیرحسین رنجبریان، «شناخت قانون‌سازی بین‌المللی در پرتو ملاحظة کلی قانون‌سازی در علم حقوق»، مجلة تحقیقات حقوقی، شمارة 74 (1395).
    2. بیگ‌زاده، ابراهیم، «بدیع‌بودن معاهدة منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در قلمرو حقوق بین‌الملل»، مجلة تحقیقات حقوقی، شمارة ۱۶ـ۱۷ (۱۳۷4).
    3. بیگ‌زاده، ابراهیم و عباس باقرپور اردکانی، «بازخوانی اصل تبادل در حقوق بین‌الملل بشردوستانه»، مجلة تحقیقات حقوقی، ویژه‌نامة شمارة 7 (1390).
    4. حاجی‌زاده، محمود، هیبت‌اله نژدی‌منش و محمدحسین زارعی، «جایگاه حاکمیت قانون در حقوق بین‌الملل»، فصلنامة پژوهش حقوق عمومی 18، شمارة 54 (1396).
    5. حدادی، مهدی و رضا اسمخانی، «ماهیت حقوقی قواعد سازمان‌های بین‌المللی: داخلی یا بین‌المللی»، فصلنامة مطالعات حقوق عمومی 50، شمارة 4 (1399).
    6. راسخ، محمد، «ویژگی‌های ذاتی و عرضی قانون»، نشریة مجلس و راهبرد، 13، شمارة 51 (1385).
    7. ساعد، نادر، «تأملی بر اصل رضایی‌بودن پذیرش معاهدات در آیینة تحولات بین‌المللی خلع سلاح و کنترل تسلیحات»، مجلة حقوقی، شمارة ۳۲ (۱۳۸۴).
    8. کدخدایی، عباسعلی و امیر مقامی، «پیامدهای خوانش دستورگرایانه از حقوق بین‌الملل»، مجلة حقوقی بین‌المللی 35، شمارة 59 (1397).
    9. کدخدایی، عباسعلی و امیر مقامی، «ساختار آنالوگ حقوق بین‌الملل»، فصلنامة مطالعات حقوق عمومی 46، شمارة 3 (1395).
    10. موسوی، سید‌فضل‌الله و حسین خلف‌رضایی، «مشروطه‌گرایی در جامعة بین‌المللی»، پژوهش‌نامة حقوق اسلامی 21، شمارة 52 (1399).
    11. میرمحمدی، سید‌مصطفی و لادن حریریان، «تأملی بر رهیافت فرمالیستی و انتقادی از قواعد حقوق بین‌الملل»، مجلة حقوقی بین‌المللی 39، شمارة 66 (1401).

     

    ـ پایان‌نامه

    1. حسینی اکبرنژاد، هاله. عدم تقابل در نظام حقوق بین‌الملل بشر، رسالة دکتری، تهران: دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، 1393.
    2. رستمی، حمید. جایگاه هنجارگذاری غیررسمی در حقوق بین‌الملل و تأثیر آن بر روندهای هنجارسازی کلاسیک حقوق بین‌الملل. پایان‌نامة کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، تهران: دانشکدة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، 99-1398.
    3. عباسی، اصلی. شیوه‌های جدید هنجارگذاری در حقوق بین‌الملل. رسالة دکتری حقوق بین‌الملل، تهران: دانشکدة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، 1398.